آموزش پرورش مرغ گوشتی | تاسیسات و تجهیزات مرغداری

در قسمت اول دوره آموزشی پرورش مرغ گوشتی به موضوع بسیار مهم تاسیسات و تجهیزات مرغداری گوشتی می پردازیم که اطلاع از این موضوع بر هر مرغداری ضروری است و سنگ بنای راه اندازی یک مرغداری است. و در قسمت های بعدی به مباحث پرورش مرغ و جوجه گوشتی اشاره می کنیم که شروع آن با موضوع آب و غذا است.

آموزش پرورش مرغ گوشتی (قسمت اول: تاسیسات و تجهیزات مرغداری گوشتی)

ملاحظات سرمایه گذاری

هزینه تاسیسات پرورش جوجه گوشتی، برای تولید کنندگان یک سرمایه اساسی محسوب می شود. هزینه های یک ساختمان جدید دربرگیرنده تهیه مکان مناسب، ساختمان سازی، تجهیزات و … می باشد. اما باید تولید کنندگان بدانند که این تاسیسات گرانبها دارای عمری نسبتا طولانی هستند که تا 30 سال هم می تواند برسد. عمر تجهیزات نسبتا کوتاه تر است و باید به صورت دوره ای تعویض گردند. تاریخچه کار مرغداری نشان می دهد که یکی از مشاغلی است که به سرعت با تکنولوژی تغییر می نماید، بنابراین تولید کنندگان باید انتظار داشته باشند که در طول عمر اقتصادی ساختمان بتوانند در فن آوری تولید خود تغییراتی بدهند.

مراحل قبل از ساختمان سازی

با پرسنل شرکتهای پرورش طیور و دیگر تولید کنندگان به منظور بحث درباره جنبه های مختلف این شغل ملاقات داشته باشید و به دقت سعی کنید تمام جنبه های لازم را درک کنید. به این نکته توجه داشته باشید که شما به طور دقیق به میانگینی که افراد فوق بیان می کنند نمی رسید بلکه نوساناتی وجود دارد. عملکرد گله ها حتی در شرایط خوب مدیریتی فرق می کند و افراد بعضی اوقات به پول نقد نیاز دارند تا بتوانند جبران ضرر دوره قبل را بنمایند. هر چند نوسانات سرمایه ای نسبت به دیگر رشته های کشاورزی کمتر است ولی به هر حال وجود دارند و خلاصه باید به این نکته توجه کافی مبذول داشت.
فاصله از مراکز خرید جوجه، مراکز تامین خوراک و کشتارگاه امر مهمی است که در هزینه ها تاثیر زیادی دارد و بنابراین انتخاب مکان مناسب بسیار مهم است البته هزینه خرید زمین و کرایه حمل و نقل مصالح ساختمانی نیز باید مد نظر باشد.
مشورت با آژانس های تامین وام برای مشخص نمودن چگونگی دسترسی به سرمایه، میزان علاقه به سرمایه گذاری و نحوه پرداخت و باز پرداخت وام باید مورد توجه قرار گیرد.
تمام ساختمان هایی که تاسیس می شوند بسته به این که در چه منطقه ای قرار دارند باید از نظر شرایط لازم محیط و منطقه مورد توجه قرار گیرد.
گاهی اوقات خرید یک مزرعه آماده و در حل تولید گزینه مناسبی است که باز هم باید تمام جنبه های آن را در نظر داشت. موقعیت مزرعه و سن ساختمان و هزینه خرید مزرعه بسیار مهم می باشد.
داشتن یک مشاور با تجربه در بسیاری موارد راهگشا خواهد بود. بنابراین ارتباط با یک مشاوره پس از ساختن تاسیسات در امر تولید نیز بسیار مهم خواهد بود.
داشتن زمین کافی جهت گسترش واحد مرغداری را باید در نظر گرفت.

حداقل استاندارد برای جایگاه و دیگر تسهیلات

الف) تمام احتیاطات منطقی برای امن بودن محل و ساختمان ها، از ورود افراد ناخواسته باید به کار گرفته شوند تا سلامت و آسایش جوجه ها و نیازهای امنیتی – زیستی حیوان تامین گردد.

ب) سیستم نگهداری :

باید عایق بندی، تهویه، گرم کردن، نور دهی، احتیاجات بهداشتی و ضدعفونی کردن را به حساب آورده و بازرسی آسان را اجازه دهد.
باید از ورود پرندگان وحشی، جوندگان و دیگر حیوانات ولگرد در امان باشد.
باید دارای بلندا، پهنا و فضا و ورودی مناسب باشد تا جایگزینی جوجه های یک روزه و شیوه های گرفتن را که انسانی بوده و تنش به جوجه ها را به حداقل می رساند، را اجازه دهد.

ج) تمام سطوح در جایگاه طیور و محیط هایی که طیور با آن در تماس هستند باید برای حداقل رسانیدن خطر آسیب به جوجه ها و بروز بیماری، طراحی، ساخته و حفظ شوند.

د) تمام جایگاه های طیور باید در محلی باشند که زهکشی جریان آب به خارج از جایگاه را فراهم کنند و خطرهای طبیعی و محیطی مثل بادهای شدید و گرد و غبار را به حداقل برساند.

ه) جایگاه های طیور باید دارای سیستم های آژیر اتوماتیک باشد تا :

قطع برق و نوسانات درجه حرارت سالن را اطلاع دهند.
اینها از طریق منابع جریان برق (مثل باطری) کار می کنند.

و) آشیانه های جوجه ها بایستی برق جایگزینی که تامین کننده برق تهویه ها و نور دهی باشد را داشته باشند تا بتوانند در موقع قطع برق اصلی، گرداننده این سیستم ها باشند.

ز) تمام آشیانه های جوجه گوشتی باید دارای تجهیزات آتش نشانی مناسب و یک طرح اورژانسی برای خاموش کردن آتش احتمالی باشند.

ح) توصیه می شود که یک سرویس الحاقی برای به حداقل رسانیدن اظطراب ناگهانی به جوجه ها و اجتناب از تغییرات ناگهانی در نور، درجه حرارت و رطوبت فراهم شود.

تجهیزات

تجهیزاتی که برای پرورش جوجه گوشتی استفاده می شوند اگر به طور ناکافی طراحی یا نگهداری شوند، می توانند اثرات معکوس بر آسایش حیوان داشته باشند. تمام تجهیزات استفاده شده باید به طور موثری جاسازی و به کار گرفته شوند و واقعا هدف اصلی که همان رشد ایده ال می باشد را فراهم کنند، بدون اینکه به جوجه ها آسیبی برسد. موقعی که تجهیزات جدید خریداری می شوند لازم است که جنبه های آسایش حیوان در نظر گرفته شوند.

حداقل استاندارد تجهیزات

الف) جایگاه های جوجه گوشتی باید دارای سیستم های کمک کننده و آژیر باشند تا در موقع نارسایی در تجهیزات یاریگر باشند و این سیستم ها باید حداقل یک بار در هر دوره پرورش کنترل و امتحان شوند.

ب) تمام تجهیزات مورد استفاده در امر پرورش جوجه گوشتی (دانخوری ها، آبخوری ها، تهویه های هوا، پنکه ها و سیستم ها) باید حداقل 4 بار در روز برای درست کار کردن کنترل شوند و اگر نیاز به تعمیر داشته باشند این کار سریعا انجام شود.

انتخاب محل

صرف نظر از نوع فعالیت تولیدی در زمینه طیور، یک مکان نسبتا وسیع ساختمان سازی یک نیاز کلیدی است. گسترش در مزرعه در آینده باید مدنظر قرار گیرد. مکان پیشنهادی برای ساخت تاسیسات باید در یک سطح منطقی برای کار کردن و مهار کود، خوراک، بارگیری و تخلیه بار سازگار باشد. قرار دادن تمام تاسیسات مزرعه روی یک ارتفاع، در آینده بست سیستم ها را به همدیگر آسان تر خواهد کرد. زهکشی مناسب دور از ساختمان ها نیز لازم است. بسته به تعداد اصطبل ها و خیابان بندی مورد نظر در محوطه مرغداری باید فضایی برای ذخیره کود فراهم شود. بین سالن ها باید فضای کافی جهت تخلیه، از بین بردن خطر آتش سوزی و کنترل برف و باد فراهم شود. یک فاصله 15 تا 30 متری معمولا کافی است و هنوز به کار می رود.

یک منبع خوب آب که کیفیت و کمیت لازم را داشته باشد فاکتور حیاتی دیگری است که در موقع انتخاب محل ساختمان سازی باید مدنظر قرار گیرد. از نظر کمیت، آب باید ظرفیت 1 تا 1/2 گالن در دقیقه به ازای هر 10000 پرنده را داشته باشد و کل مواد جامد محلول TDS کمتر از 2500 قسمت در میلیون باشد. نیترات یا نیتریت ها باید کمتر از 100 قسمت در میلیون و قلیایی بودن کمتر از 1000 قسمت در میلیون باشد.

ظرفیت های چاه آب باید بر پایه حدود 800 گالن در روز به ازای هر 10000 پرنده باشد. جلبک و گل آلودی در چاه های آب لازم است که کنترل شود تا از گرفتگی لوله های آب و آبخوری ها جلوگیری شود.

هم چنین در انتخاب محل باید قواعد و مقررات ملی و استانی را که ممکن است روی چیزهایی از قبیل فاصله از همسایگان، نوع و زمان از بین بردن کود و نگرانی های محیطی اثر داشته باشد را در نظر گرفت. در پایین رعایت فواصل لازم جهت دریافت مجوز و تاییدیه به محل مطابق با کتاب نظام دامپروری کشور آورده می شود.

رعایت حریمها و فواصل از دیگر تاسیسات و واحدهای صنایع

نوع واحدهای تولیدی و حریم ها	فاصله به متر
از حریم رودخانه	100 – 50
از حریم دریا	1000
از حریم راه آهن	200
از حریم جاده فرعی	100
از حریم جاده اصلی و اتوبان	150
از حریم فرودگاه منطقه ای	1000
از حریم فرودگاه اصلی	1500
از حریم فرودگاه بین المللی	2000
از حریم صنایع غذا	1000
از حریم صنایع کوچک	200
از حریم صنایع متوسط	500
از حریم صنایع بزرگ	1000
محدوده شهر و شهرک بیش از 500000 نفر	2000
محدوده شهر و شهرک بین 500000 تا 500000 نفر	1000
محدوده شهر و شهرک کمتر از 50000 نفر	500
محدوده روستا بیش از 100 خانوار	500
محدوده روستا بین 25 تا 100 خانوار	500
محدوده روستا کمتر از 25 خانوار	200
فاصله از واحد گاومیش اصلاح نژادی و تحقیقاتی	1000
فاصله از واحد گاومیش داشتی (شیری و گوشتی )	200
فاصله از واحد گاومیش پرواری	200
فاصله از واحد گوسفند و بز اصلاح نژادی و تحقیقاتی	1000
فاصله از واحد گوسفند و بز داشتی	200
فاصله از واحد گوسفند و بز پرواری	200
فاصله واحد از شتر داشتی	—
فاصله واحد از شتر پرواری	200
فاصله از واحد اسب و استر – پرورش و نگهداری و اصلاح نژادی	1000
فاصله از واحد اسب و استر – واحدهای نگهداری اسلیمی	1000
فاصله از واحد اسب و استر – تکثیر اسب و استر	200
فاصله از واحد اسب و استر – کانونهای سوارکاری و پرورشگاه ها و واحدهای تربیت اسب	200
فاصله از واحد حیوانات پوستی و آزمایشگاهی – خرگوش و نوتریا	200
فاصله از واحد حیوانات پوستی و آزمایشگاهی – چین چیلا	—
فاصله از واحد حیوانات پوستی و آزمایشگاهی – سمور و ایلیتیس و روباه	1000
فاصله از واحد سگ و گربه	200
ماکیان ( مرغ و خروس ) – لاین	5000
ماکیان ( مرغ و خروس ) – اجداد	3000
ماکیان ( مرغ و خروس ) – مادر	2000
ماکیان ( مرغ و خروس ) – پولت و تخم گذار و گوشتی	1000

توجه :

این فواصل طبق نظر اداره کل نظارت بر مواد غذایی و بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منظور شده است.
در خصوص پرورش سایر ماکیان در سیستم نیمه چرایی و در فضای آزاد، این فواصل می تواند تا یک چهارم تقلیل یابد.
در صورت ضرورت و بنا به تشخیص کمیسیون استانی فواصل مندرج در فوق (به جز مراکز تحقیقاتی و اصلاح نژادی) را می توان حداکثر تا 30% کاهش داد. این کاهش فاصله در استان های گیلان، مازندران و منطقه گنبد و گرگان می تواند تا 40% باشد.

ساختمان

هنگام تاسیس یک واحد مرغداری از نظر موقعیت مرغداری بایستی چند اصل را رعایت کرد :

الف ) فاصله مرغداری با شهر :

مرغداری بایستی حتی الامکان دور از شهر باشد. زیرا اولا زمین های اطراف شهر گران قیمت بوده و ثانیا از نظر بهداشتی مناسب نیست. یک مرغداری باید دارای جاده خوب باشد و یا به جاده اصلی دسترسی داشته باشد تا بتوان محصولات را به آسانی به بازار فروش عرضه کرد. تاسیس مرغداری در نقاط پر جمعیت و پر سر و صدا باعث تحریک مرغ ها می شود که این عمل سبب کاهش در تولید و ایجاد سر و صدا به وسیله مرغ ها می گردد.

ب) نزدیکی به سایر دامداری ها و ساختمان های دیگر :

ساختمان مرغداری باید با سایر واحدهای دامپروری فاصله مناسبی داشته باشد تا بدین وسیله از اشاعه بیماری ها کاسته شود. حتی الامکان مرغداری باید از سایر حیوانات اهلی بخصوص طیور دور باشد، زیرا ممکن است بیماری هایی از سایر ساختمان ها توسط حشرات، پرندگان و باد به مرغداری منتقل شود. تاسیس مرغداری نزدیک منازل مسکونی مناسب نیست زیرا اولا بهداشتی نیست و ثانیا بوی مرغداری باعث ناراحتی ساکنین منازل می گردد.

ج) خاک :

زمین مرغداری بایستی دارای خاک سبک یا شنی باشد زیرا اینگونه خاک ها رطوبت را به خوبی جذب می کنند. ساختمان های مرغداری بایستی در زمین های بسیار مرتفع و یا پست بنا نشود زیرا در ارتفاعات با وزش باد مواجه هستند و در زمین های پست مرطوب شدن بستر و آشیانه را به دنبال دارد. زمین مرغداری بایستی طوری باشد که به راحتی بتوان عمل زهکشی را در آن انجام داد. استفاده از درخت به منظور لطافت هوا مفید است. لذا بهتر است در اطراف مرغداری از درخت های مناسب استفاده شود. گاهی اوقات از درختان به عنوان باد شکن استفاده می شود.

د ) جهت یا سمت ساختمان ها :

ساختمان های مرغداری باید طوری ساخته شوند که از وزش بادهای موسمی و طوفان در امان باشند، لذا ابتدا بایستی بادهای موسمی را مشخص نمود و ساختمان را طوری تاسیس کرد که با حداقل جریان باد مواجه باشد.

ه) ابعاد ساختمان :

عرض ساختمان های مرغداری معمولا 10 تا 12 متر در نظر گرفته می شود. عرض کمتر از 7 متر نیز توصیه نمی شود ولی از نظر طول ساختمان ها محدودیت زیادی نداریم.

و) سبک سقف ساختمان ها :

از لحاظ سبک سقف ساختمان ها آنها را به چند دسته تقسیم می کنند :

سقف زاویه دار قرینه : این سقف ها سابقا در ساختمان های یک طبقه که از نور آفتاب استفاده می گردید به کار می رفت و در حال حاضر رایج نیست (monitor roof).
سقف زاویه دار بی قرینه : در این سقف ها دیوار پشت کوتاه تر از دیوار جلویی است. این سقف ها برای ساختمان های کم عرض توصیه می شود. جریان هوای تازه در این ساختمان ها به خوبی صورت می گیرد (Semi – monitor).
سقف زاویه دار : این سقف ها برای مرغداری ها بزرگ توصیه می شود. ارتفاع دیوارهای این ساختمان ها حدود 2.5 متر و ارتفاع وسط حدود 3.5 متر است.
سقف مرکب : یک سوم شیب سقف به طرف جلو و بقیه به طرف پشت ساختمان است (Combination).
سقف سایه بانی : این نوع سقف ها در ساختمان های عریض به کار می رود. در این نوع سقف ها ارتفاع ساختمان نبایستی زیاد باشد زیرا هزینه ها افزایش می یابد. ارتفاع دیوار جلو حدود 3.5 متر و ارتفاع دیوار عقب حدود 2.2 تا 2.5 متر توصیه می شود (Shed).
سقف پهن : در این گونه سقف ها حجم هوای سالن کم می شود و در بیشتر مناطق این گونه سقف ها رایج است. سیستم تهویه در این گونه سقف ها باید مرتب و کافی باشد.

امروزه در بعضی از نقاط ایران استفاده از سقف های گنبدی رایج است زیرا در تابستان خنک و در زمستان گرم است و در شرایط آب و هوای ایران این گونه سقف ها توصیه می شود.

مصالحی که برای ساختن سقف به کار می رود عبارتند از فلز، چوب، تیرآهن و بتون که استفاده هریک از این مواد بستگی به وفور این مواد و محاسبه اقتصادی و هزینه آنها دارد. استفاده از هریک از این مواد دارای محاسن و معایبی است. مثلا در سقف های فلزی احتمالا زنگ زدگی، در سقف های چوبی کم دوامی و حمله حشرات و آتش سوزی آنها وجود دارد.

سقف سالنها بایستی عایق شود تا از اتلاف حرارت، تجمع آب در سقف و بارانی شدن آن جلوگیری به عمل آید که در قسمت عایق بندی به آن اشاره شده است.

ادامه مبحث آموزش پرورش مرغ گوشتی | تاسیسات و تجهیزات مرغداری را که شامل عنوان های زیر است، در اپلیکیشن اندروید آموزش مرغداری بخوانید:

عملیات ساختمانی (قسمت اول)
عملیات ساختمانی (قسمت دوم)
عملیات ساختمانی (قسمت سوم)

در این اپ علاوه بر این موضوع، 100ها مطلب آموزشی مفید و بروز دیگر در زمینه پرورش انواع مرغ در دسترس شما قرار می گیرد که یک بانک اطلاعاتی بزرگ در زمینه مرغداری است. این یک اپ ساده نیست!