آموزش علمی و عملی پرورش گوسفند و بز
اپلیکیشن دانشنامه پرورش گوسفند و بز یکی از برنامه های آموزشی جامع و ارزشمند در زمینه پرورش و نگهداری این حیوانات مفید است. ما در تلاش هستیم تا با بروزرسانی های منظم این دانشنامه را کامل تر کنیم و اطلاعات بروز و جدید را در اختیار شما دامداران و علاقه مندان قرار دهیم.
گوسفند از اولین حیواناتی است که انسان اهلی کرده و از محصولات آن استفاده برده است. گوسفندان اولیه عموما شاخدار بوده و هم پشمی خشن و زبر در قسمت رو و کرکی ظریف در زیر آن داشته اند. حالا گوسفندان بی شاخ با پشمی ظریف و از انواع مختلف نژادها موجود است که از نتاج اصلاح شده همین نژادهای اولیه می باشند.
گوسفنداری در گرمترین صحرای جنوب و سردترین نقاط شمال کشور معمول است و این حیوان به مرور زمان با هر نوع آب و هوائی سازگار گشته است. فراموش نشود که پشم در نگهداری حیوان در مقابل سرما و گرما نقش مهمی را بازی می کند. در مواقع شدت گرما و سرما وجود سایه بان در مراتع و محل نگهداری گوسفند ضروری است.
جامع ترین منبع و ساده ترین روش یادگیری پرورش گوسفند و بز از احداث جایگاه تا پرورش و مصرف
اغلب نژادهای گوسفند از بارندگی های فصول گرم ناراحت نمی شوند. ليكن بعضی از گوسفندها که پشم تنگ و بازی دارند ممکن است از بارندگی های مداوم سرما بخورند. به هر صورت هر گوسفندی به آب و هوای منطقه خودش عادت دارد. مثلا نژاد ماکوئی در زیر برف و بوران به راحتی می چرد و روی برف خشک بدون خطر می خوابد و یا گوسفندان زل و دالاق و طالشی در حاشیه دریای مازندران زیر باران مداوم منطقه، بخوبی عمل می کنند.
برعکس گاو که همیشه و همه سال آماده جفتگیری است، گوسفند غالبا در بهار و پاییز حاضر است جفتگیری نماید.
این دام ها را تولیدمثل کننده های روز کوتاه نیز می نامند، بطوری که با کوتاه شدن روز در اواخر بهار و اواخر تابستان آماده جفتگیری می باشند.
مهمترین محصول گوسفند گوشت، شیر و پشم است، در بعضی از نژادها پوست بره نیز مهم است، کود گوسفندی هم برای باغداران ارزش زیادی دارد، ولی آنچه فعلا در ایران مهم است محصول گوشت است.
گوسفند در یک سالگی بالغ است، بهترین سال های زندگی گوسفند بین ۱ تا ۵ سالگی است، البته اگر خوب مواظبت شد تا ۱۰ الى ۱۲ سالگی هم زنده می ماند ولی صرفه اقتصادی ندارد.
در این اپلیکیشن چه مباحثی را می آموزید:
- انواع روش های پرورش گوسفند و بز
- آموزش احداث ساختمان و تاسیسات پرورش گوسفند و بز
- تغذیه صحیح گوسفند و بز در مراحل مختلف رشد
- دانستنی ها و مدیریت تولیدمثل گوسفند و بز
- پیشگیری و درمان بیماری های گوسفند و بز
- حذف گوسفندهای غیر اقتصادی از گله
- معرفی انواع نژادهای گوسفند و بز
- دانستنی های مفید برای پرورش دهندگان گوسفند و بز
- و بسیاری اطلاعات مفید و آموزشی دیگر…
پرورش گوسفند و بز بر حسب شرایط گوناگون فیزیولوژیک و نوع بهره برداری اقتصادی ممکن است به روش های مختلف اجرا شود، هر شخصی با توجه به امکانات اختصاصی و بازار، محل اقامت، اطلاعات و سرمایه خود ممکن است تولید کننده پشم، گوشت، شیر و بره (گله داشتی) و یا تولیدکننده گوشت پروار (پروار بندی) باشد. ولی اصول کلی نظام های مختلف بهره برداری پرورش گوسفند و بز برای هر یک از این هدف ها به شرح زیر می باشد.
الف) شرایط خوب برای پرورش گوسفند داشتی :
یکی از مهمترین شرایط برای پرورش گوسفند داشتی، داشتن مراتع ییلاقی و قشلاقی خوب می باشد که در این صورت دام خوراک رایگان خواهد خورد ولی چون این امکان برای هر کس مقدور نیست لذا شروط لازم دیگری در ذیل شرح داده می شود:
- کشاورزانی که آغل و باغ دارند و همواره در محل زراعت خود ساکنند می توانند با در نظر گرفتن ظرفیت آغل و علوفه تولیدی، گله ای داشته باشند که مدتی از سال را در صحرای اطراف ده چریده و فصول نامناسب را در آغل تغذیه نمایند.
- اهالی مناطقی که در آن کشت یونجه و نباتات علوفه ای مقدور بوده و محصول خوبی می دهد و امکان اعزام گوسفندان به ییلاق یا قشلاق نیز موجود است می توانند گوسفنداری کنند.
ب) شرایط خوب برای پرورش گوسفند پشمی :
در شرایط و امکانات اقتصادی بازار فعلی، پرورش گوسفند پشمی تنها صلاح نیست ولی هر گوسفند پشمی حتی مرینو و رامبویه نیز گوشت تولید می نماید. در کشور ما بطوری که قبلا ذکر شد نژادهایی موجود است که در حالیکه پشم خوب و مناسب فرش بافی و حتی پارچه بافی تولید می نمایند گوشت فراوان و خوبی نیز دارند و بهترین نمونه این قبیل گوسفندان نژادهای بومی ماکوئی در استان آذربایجان غربی، سنجابی (کرمانشاه) بلوچی (خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد و سیستان و بلوچستان) کرمانی (کرمان) نائینی (اصفهان) و فراهانی (مرکزی) کلکوهی (مرکزی و قم) است. به هر صورت اگر شخصی بخواهد بخاطر داشتن بازار خوبی برای پشم مثل صنعت کاموا بافی، فرش بافی، نخ ریسی و غیره گوسفند پشمی پرورش دهد می تواند یکی از نژادهای گوشتی – پشمی را انتخاب نماید.
ج) شرایط پرورش گوسفند پوستی :
تهیه پوست خوب و فروش آن تخصص لازم دارد و تجارت پوست مربوط به مد سال بوده و بعضی از سالها بخاطر استفاده از پوست و تقاضای خیلی زیاد، قیمت نیز خوب است و بعضی سالها وضع برعکس است. باید دامداری که تولید پوست می نماید به وضع بازارهای جهانی وارد بوده و از جریان مد در دنیا با خبر باشد.
خوشبختانه نژادهای بومی گوسفندان پوستی ایران شامل قره گل سرخس (خراسان رضوی) کبوده شیراز (فارس) و زندی (قم و تهران) در عین حال نیز گوشتی می باشند و دامدار می تواند در سال هایی که قیمت پوست مناسب است بره ها را برای تولید پوست کشتار نماید و یا برعکس آنها را به منظور استفاده از گوشت پرورش دهد.
خلاصه اینکه بدلیل عدم تقاضا برای پوست در داخل و همچنین عدم توسعه صنایع جانبی جهت تولید البسه، پرورش گوسفند پوستی برای تولید پوست فاقد توجیه فنی و اقتصادی بوده و توصیه نمی گردد. برای پرورش گوسفندان پوستی نیز شرایط مذکور در داشتی و پشمی و همچنین شروط اختصاصی دیگری را که گفته شده باید در نظر گرفت.
شرایط اصلی خرید و تشکیل گله
پس از اینکه با توجه به امکانات شخصی و شرایط فوق الذکر تصمیم گرفتید که چه نژادی را برای چه منظوری نگهداری کنید برای خرید گوسفند باید مطالب و شرایط زیر را که اختصارا شرح داده می شود در نظر بگیرید.
- نژادی را بخرید که عوامل محیطی شامل آب و هوا، مراتع و نوع علوفه محل پرورش آن نظیر منطقه شما باشد.
- گوسفند را از مراکز پرورش نژاد بخرید (ترجیحا شناسنامه دار و از گله های تحت پوشش طرح محوری تولید قوچ اصیل با همکاری مردم) که گوسفندان اصیل تر و ارزان تری خواهید خرید.
- همیشه تعداد کم و از نوع عالی و ممتاز بخرید. یک حیوان عالی و ممتاز بهتر از چندین حیوان بی ارزش و بد است.
- در انتخاب قوچ نهایت دقت را بکنید. یک قوچ ممتاز ارزش پرداخت بهای بالاتر را دارد.
- همیشه گوسفندان جوان یکدست و با ظاهری شبیه هم بخرید.
- اگر می خواهید گله ای تشکیل دهید یا گوسفندان گله خود را عوض نمایید و میش های بهتری بخرید بهترین موقع خرید آن اواسط تابستان برای مناطق سردسیر و اواخر بهار برای مناطق گرمسیر است، چون در این مواقع بره از شیر گرفته شده است و میش هنوز جفتگیری نکرده و شما می توانید میش های خریداری شده را تحت نظر خودتان با قوچ مناسب و ممتاز خودتان جفتگیری نمایید.
چه نژادی باید خرید ؟
اگر منظورتان گوسفند داری داشتی است به فصل معرفی نژادهای گوسفند و بز در اپلیکیشن مراجعه کنید و نژادهایی را که در منطقه شما موجود است مطالعه کنید و هر کدام که با شرایط شما مناسب تر بود بخرید. حتما گوسفندان یکدست و یکنواخت با مشخصات نظير هم انتخاب کنید. بهترین سن برای شروع بکار گوسفندان 1.5 سالگی است در انتخاب قوچ خیلی دقت کنید و اگر لازم باشد برای خرید یک قوچ خوب تا چند برابر قیمت یک میش هم پول بدهید متضرر نشده اید.
اگر منظورتان پرواربندی است با مراجعه به مطالب فصل نژادهای ایران در اپلیکیشن بین نژادهای گوشتی، آن را که امکانات خریدش برای شما آسانتر و فراهم تر است بخرید.
اگر می خواهید گله شیری تشکیل دهید بهترین موقع خرید فصل شیردهی میش ها است. هر میشی که پستان بزرگتر و ساختمان بدنش بی عیب بود و بره های نسبتا قوی تری داشت انتخاب نمایید. باید بدانید که در ایران نژاد شیری اختصاصی نداریم، فقط نژادهایی مثل گوسفند قزل آذربایجان کمی نسبت به سایر نژادها شیروار ترند. به هر صورت با اجرای برنامه بهبود مدیریت و نژاد در مدت چند سال می شود توان شیر یک گله را افزایش داد. اگر می خواهید گله پوستی داشته باشید بهترین موقع خرید فصل زایمان است و در این صورت باید به مرکز پرورش نژاد رفته و بره های کمتر از یک هفته را از نزدیک دیده و آنهایی که پوست عالی تری دارند و مادرشان قوی و پر شیر است انتخاب کرده و بخرید.
تعیین سن گوسفند
در موقع خرید و فروش گوسفند لازم است که اصول تعیین سن گوسفند را بدانید. سن گوسفند را معمولا از روی شناسنامه و اگر در اختیار نباشد از روی دندان معلوم می کنند.
آیا جثه گوسفند مهم است؟
برای نگهداری پانصد راس گوسفند سبک، همان تعداد چوپان لازم است که برای نگهداری پانصد راس گوسفند سنگین مورد احتیاج است. در صورتی که گوسفند درشت تر، گوشت، شیر و پشم بیشتر می دهد و بره بزرگتری می زاید، پس سعی کنید گله شما از بهترین گوسفند نژاد موجود در محل انتخاب و تشکیل یابد که با رعایت روش پرورش (کوچ رو، نیمه کوچ رو و بسته) صورت گیرد.
قیمت گذاری گوسفند
برای شما که برای اولین بار می خواهید گوسفندی بخرید شاید تعیین قیمت مشکل باشد ولی راه حل ساده ای دارد. معمولا یک گوسفند در مدت یک سال بطور متوسط یک راس بره، حدود ۵۰ لیتر شیر و یک کیلو پشم تولید می کند. اگر شما قیمت بره ۴ ماهه و پشم و شیر را بدانید می توانید حساب کنید که گوسفند خریداری شده بعد از یک سال به شما چقدر عایدی خواهد داد. این مبلغ حداقل قیمت میشی است که شما می خواهید بخرید.
مواردی که در زمان خرید میش باید رعایت گردد :
- بدن و سینه تنگ علامت این است که حیوان خوب چاق نمی شود و نمی تواند بره بزرگی بزاید.
- گردن خیلی بلند و شل مرغوب نیست.
- وقتی وسط دو دست و سینه و شانه تنگ باشد، علامت این است که حیوان ریه و قلب کوچکی دارد و چنین حیوانی ناسالم می باشد.
- کپل کم عرض با تهی گاه تنگ و پاهای بلند نشان می دهد که اتاقک رشد جنین کوچک است. چنین میشی بره کوچک می زاید و شیر کمی می دهد و گوشت خوبی نمی تواند تولید کند.
- فک پایین یا بالا اگر کوتاه باشد حیوان نمی تواند خوب بچرد و خوب بخورد و این عیب ارثی است.
- دندان های از هم باز شده یا شکسته یا ریخته علامت پیری است و حیوان پیر فایده نخواهد داشت.
- پلک چشم کمرنگ و زرد توام با سستی حیوان و ریختن پشم علامت وجود کرم در شکم حیوان است. پلک چشم حیوان سالم، گلی رنگ است.
- گله ای که حیوانات آن یک دست و یک رنگ نباشند علامت این است که از یک نژاد نیستند و از چنین گله ای نمی توان گوسفند خوب انتخاب نمود.
- وجود کنه در لای پشم و پستان و گوش و یا ریختن پشم یک قسمت از بدن و کلفت شدن پوست علامت گری است. چنین حیوانی را اگر بخرید گله شما را گر می کند.
- پستان کور و سفت، علامت مرض است نباید وارد گله شما شود. پستان سالم نرم است. قبل از رفتن به بازار پستان میش های یک گله را خوب مطالعه کنید. پستان میشی که نزاییده است زیر شکم چسبیده، میش هایی که نسبت به سایرین خیلی چاقند شاید یک سال قصر مانده اند. پستان میش شیرده بزرگ، نرم و کمی آویزان است.
- دنبه های آویزان و خیلی سنگین باعث قصر ماندن میش ها می شود.
خرید قوچ خوب
اگر شما یک گله داشتی دارید و می خواهید گله تان سال به سال بهتر شود باید به انتخاب قوچ خیلی اهمیت بدهید. دلیل این موضوع خیلی ساده است. هر نوزادی صفات خوب و بد را از پدر و مادرش به ارث می برد. اگر شما قوچی را که دارای صفات عالی و ممتاز باشد وارد گله نمائید تمامی بره هائی که در نتیجه جفتگیری این قوچ با ۲۵ الی ۳۰ راس میش متولد می شوند بخشی از صفات خوب این قوچ را به ارث می برند و بهتر می شوند، اگر این کار سالهای متمادی تکرار شود سال به سال گله شما بهتر شده و بعد از چند سال صاحب گله ای خواهید بود که در مقایسه با سال شروع شاید حتی تا دو برابر نفع عاید شما شده باشد و این برکت را قوچ خوب به گله شما می دهد.
اندازه و تعداد گله برای شروع کار
برای شروع کار شاید بهتر باشد تعداد میش که یک قوچ می تواند اداره نماید خریداری نمائید که در حدود ۲۵ الی ۳۰ راس میش و یک قوچ ممتاز خواهد بود. اگر امکانات بهتری دارید می توانید در شروع کار ۵۰ الی ۶۰ راس میش و دو قوچ بخرید و بعد گله را سال به سال بزرگتر کنید. بخاطر داشته باشید که اطلاعات و علم شما نیز باید همراه با گله توسعه یابد. هر مطلب و مسئله ای را بدقت مطالعه کنید و از نزدیک مواظب گله کوچکتان باشید.
نکته: فراموش نکنید که افزایش گله و سرمایه و درآمد شما باید متناسب با معلومات، اطلاعات و تجارب شما باشد، در غیر این صورت گله بزرگ صاحب بی تجربه اش را ورشکست می کند. البته در این راستا نباید نقش و اهمیت جایگاه دام و همچنین منابع غذایی در اختیار که پایه و اساس هر گونه فعالیت تولیدی در زمینه دامپروری می باشد، نادیده گرفت.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.